- Strona główna
- Jak rehabilitować uszkodzony mózg?
Jak rehabilitować uszkodzony mózg?
Rehabilitacja neurologiczna ma specyficzny charakter. Różni się od terapii ortopedycznej w szczególności ze względu na najważniejszy narząd który sprawuję kontrolę nad całym ciałem. Aby zrozumieć zaburzenia, objawy i choroby neurologiczne bardzo ważna jest znajomość struktury anatomicznej, fizjologicznej oraz funkcjonowania mózgu.
Mózg człowieka waży mniej niż 1,5 kg, co stanowi zwykle mniej niż 2-3% masy całego ciała ale zużywa 20-25% całej energii przeznaczonej dla organizmu. Ale kto by oszczędzał, jeżeli odbywa się tu całe nasze życie psychiczne! To dzięki niemu jesteśmy na szczycie drabiny ewolucyjnej i możemy doświadczać tego wszystkiego, co czujemy i widzimy. Mózg ludzki składa się z miliardów komórek nerwowych (neuronów). Towarzyszą im również inne komórki, nazywane glejowymi, które mają trzy główne zadania: ochronę, izolację i nadzór. A obecnie również biorą udział w neuroplastyczności.
Tak wygląda to w mikroskali, a w makro?
Powierzchnię mózgu pokrywa kora mózgowa, którą dzielimy na: z przodu płat czołowy, u góry ciemieniowy, po bokach skroniowe, a z tyłu potyliczny. Pod tym ostatnim znajduje się móżdżek. Można też podzielić mózg na pół i wtedy mówimy o lewej i prawej półkuli.
Kora mózgu człowieka jest bardzo pofałdowana, wgłębienia nazywamy bruzdami, a uwypuklenia zakrętami. „Zdjęcia” żywego mózgu robimy za pomocą całkiem skomplikowanych technik: rezonansu magnetycznego (MRI) i traktografii (DTI).
Wszystko to wygląda na tak skomplikowane i nadmiarowe, że doprowadziło do powstania mitu, według którego wykorzystujemy tylko niewielki procent naszych mózgów. Ale to nieprawda, człowiek wykorzystuje cały swój mózg (choć, faktycznie, z różnymi wynikami, które zależą od wykształcenia, rodzaju pracy jaką dana osoba wykonuje, hobby itp.). Po urazie czaszkowo-mózgowym wynikającym np. z wypadku komunikacyjnego dochodzi do uszkodzenia w obrębie struktury mózgu, ujawniające się objawy mogą mieć różnorodny charakter, wynikający z lokalizacji, rozległości urazu. Dlatego też w rehabilitacji ważne jest aby fizjoterapeuta współpracujący z pacjentem neurologicznym posiadał umiejętności doboru odpowiednich działań do wyciszenia nieprawidłowych objawów i wzmocnieniu prawidłowych ruchów.
Struktura mózgu składa się z ok. 100 000 000 000 komórek nerwowych, które tworzą funkcjonalne sieci. Ich kształt dynamicznie zmienia się przez całe nasze życie. Plastyczność mózgu polega na wzmacnianiu lub osłabianiu połączeń pomiędzy neuronami. W wyniku uszkodzeń mózgu, takich jak na przykład niedotlenienie, krwawienie dokomorowe, uraz czaszkowo-mózgowy następuje pogorszenie lub utrata funkcji, w realizację których była zaangażowana uszkodzona sieć neuronalna. Uszkodzony mózg trudno jest naprawić, ale w wielu przypadkach można wspomóc naturalne procesy mapowania funkcji na nieuszkodzone obszary. Żeby pomagać skutecznie, fizjoterapeuci opierają się na wiedzy o mechanizmach plastyczności mózgu. Neurorehabilitacja wzmacnia naturalne procesy reorganizacji czynnościowej mózgu poprzez trening umiejętności, fizjoterapię, terapię logopedyczną, neuropsychologiczną i zajęciową.
Mózg pełni rolę kompleksową (bierze udział w tworzeniu ruchu, odpowiada za kontrolę ruchu, odpowiada za procesy pamięciowe, za mowę, percepcję czyli postrzeganie, również uczestniczy w czuciu ruchu, bólu, i pełni jeszcze wiele innych bardziej skomplikowanych funkcji) dlatego podstawą zasadą neurorehabilitacji jest podejście kompleksowe czyli oddziaływanie na wszystkie jego funkcję a nie tylko na jedną wybraną np. uzyskanie ruchu.
Opracowanie :
dr n.med. Ewelina Nowak
specjalista fizjoterapii