Rozwój emocji dziecka

Istotą emocji jest gotowość do uruchomienia programu działania, jako odpowiedzi na emocje. Różne emocje uruchamiają odmienne programy działań.

Emocje są traktowane jako procesy zachodzące w ośrodkach podkorowych mózgu, dlatego też ściśle powiązane są z rozwojem i dojrzewaniem mózgu człowieka.
Za odczuwanie przyjemności lub przykrości odpowiedzialne są ośrodki zlokalizowane w określonych miejscach mózgowia.
Intensywność emocji związana jest z poziomem aktywacji czyli pobudzeniem ośrodkowego układu nerwowego.

Podłożem neurobiologicznym emocji jest odpowiedni poziom neuroprzekaźników (hormonów) np.

Czynniki wywołujące emocje to: czynniki neuronalne, stymulacja sensomotoryczna i hedonistyczna, systemy motywacyjne oraz procesy poznawcze.
Emocje mają wiele funkcji i będą wpływać na psychofizyczne życie dziecka.

W różnym wieku tę samą reakcję emocjonalną mogą wywoływać różne bodźce a przełomowe momenty w rozwoju emocji wiążą się z procesami dojrzewania mózgu.

Na etapie niemowlęcym, dziecko dostraja się do nastroju innych ludzi jest to tzw. zarażanie emocjami.
Dlatego ogromną rolę w kształtowanie się emocji poza czynnikami neurobiologicznymi odgrywają najbliższe osoby.

Poniżej pozwoliłam sobie przedstawić rozwój emocji dziecka od pierwszych miesięcy życia po 7 rok życia.

• 1 miesiąc życia – emocje wywoływane są u dziecka głównie stanami wewnętrznymi (potrzebami, cykle sen czuwanie, jedzenie, fizjologiczne czynności). Prymitywna przyczynowość płacz-pokarm

• 2 miesiąc życia – pojawia się wzrost roli związków społecznych, rośnie częstość kontaktu wzrokowego ze względu na rozwój płata potylicznego mózgu, pojawia się uśmiech egzogenny, wyrażanie zainteresowania, niesmaku, niepokoju, zaskoczenia czy też smutku

• Od 3/5 miesiąca życia – pojawia się wyrażenie zdziwienia i radości, rozróżnianie u innych lęku, złości i smutku ale bez analizy tych zachowań gdyż kora czołowa mózgu jeszcze nie rozwinęła się aby podjąć tą funkcję

• Od 7/8 miesiąca życia – pojawia się lęk przed obcymi i rozłąką, hałasami, upadkiem, nieznanymi przedmiotami. Można zauważyć u dziecka poszukiwanie emocji u innych – społeczne porównywanie

• 1 rok życia – dziecięca niemoc

• Od 1/2 roku życia – dziecko odkrywa własną osobę, rozpoczyna się proces interpretacji stanów emocjonalnych innych, empatia, działania prospołeczne, wzrost porównań społecznych, zaczyna zanikać lęk przed obcymi. Okres ten wiąże się również z labilnością nastroju i łatwym rozpraszaniem uwagi dziecka wynika to z braku dojrzałości płatów czołowych mózgu, które odpowiedzialne są za kontrolowanie emocji, nastroju, impulsów oraz koncentrację

• 2 rok życia – pierwszy wiek przekory tzw. bunt 2 latka, jest to próba konfrontacji, na co może sobie pozwolić dziecko kiedy się zorientuje że jest „odrębnym” człowiekiem a nie częścią matki. Lęk separacyjny mija

• 3 rok życia – rozumienie pojęć odnoszących się do emocji ze względu na dojrzewanie kory przedczołowej która jest odpowiedzialna za świadomą kontrolę i rozumienie emocji. Może pojawiać się lęk wieku przedszkolnego przed zwierzętami. W tym okresie powstaje ślad pamięciowy (kształtuje się pamięć) dziecka jest to związane z dojrzewaniem płatów skroniowych oraz struktur formacji hipokampa.

• 3/4 rok życia – uczenie się wstydu (emocja kontrolowana: blokada lub wyzwalanie zachowania). Kształtuje się samokontrola, hamowanie niektórych emocji, odporność na pokusy, zdolność do odraczania gratyfikacji)

• 4/5 rok życia – najbardziej typowymi emocjami są emocje oceniania innych ludzi. Może pojawiać się lęk wieku przedszkolnego przed ciemnością

• 6/7 rok życia – pojawia się rozumienie emocji, konfliktowych i próby kontrolowania emocji związanych ze zmianą sytuacji, interpretacji. Może pojawiać się lęk wieku przedszkolnego przed wyobrażonymi stworzeniami

• 7 rok życia – kontrolowanie zachowania oraz emocji. W tym wieku struktura mózgu (ciało modzelowate położone między prawą i lewą półkulą) odpowiedzialna za współpracę obu półkul mózgowych zaczyna dojrzewać właśnie w tym wieku a proces dojrzałości osiąga około 25 roku życia. Prawa i lewa półkula biorą udział w organizacji wszystkich funkcji , pełnią jednak w tym zakresie inną rolę. Lewa półkula pełni rolę nadrzędną : racjonalizuje zachowanie wynikające z emocjonalnych reakcji prawej półkuli. Prawa półkula stanowi reagowanie na sytuację, minę, uczucie = emocje

Rozwój funkcji społecznych u dziecka

Opracowanie :

dr n.med. Ewelina Nowak
specjalista fizjoterapii